Redakcja wnosiła o zakaz stosowania słodzików: aspartam, sukrolaza, sacharyna, neotam, adwantam, acesulfam K

 Departament Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia 

BŻ.PR.45.114.2024 Warszawa, 16 lipca 2024 r. 

Pan Adam Fularz Polishnews.pl (..)

Szanowny Panie, 

w odpowiedzi na e-mail z dnia 1 lipca 2024 r. który wpłynął do Głównego Inspektoratu Sanitarnego, za pośrednictwem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w sprawie wprowadzenia zakazu stosowania wskazanych dodatków do żywności takich jak: aspartam, sukrolaza, sacharyna, neotam, adwantam, acesulfam K, Główny Inspektorat Sanitarny – Departament Bezpieczeństwa Żywności i Żywności przekazuje następujące informacje. Stosowanie substancji dodatkowych do żywności w Unii Europejskiej, w tym także w Polsce, jest aktualnie uregulowane rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności (Dz. Urz. UE L 354 z dnia 31.12.2008 r. z późn. zm.). W ww. akcie prawnym są zawarte m.in. szczegółowe przepisy dotyczące stosowania dozwolonych substancji dodatkowych tzn. zostało sprecyzowane jakie substancje i w jakich dawkach mogą być dodawane do określonych środków spożywczych. Skonsolidowana wersja tego obszernego dokumentu jest dostępna na wielojęzycznej, bezpłatnej, internetowej stronie bazy aktów prawnych Unii Europejskiej - EUR-lex. Zgodnie z art. 6 ww. rozporządzenia nr 1333/2008 dodatki do żywności są substancjami, które w normalnych warunkach nie są spożywane same jako żywność, ale są dodawane do środków spożywczych i mogą być stosowane w produkcji żywności pod warunkiem, że: - na proponowanym poziomie stosowania nie stanowią, w oparciu o dostępne dowody naukowe, zagrożenia dla zdrowia konsumentów; - istnieje uzasadniony wymóg technologiczny, który nie może zostać spełniony w inny sposób, możliwy do zaakceptowania ze względów ekonomicznych i technologicznych; +48 22 34 53 300 inspektorat@sanepid.gov.pl gov.pl/gis ul. Targowa 65 03-729 Warszawa - ich użycie nie wprowadza konsumenta w błąd. Proces dopuszczania substancji dodatkowych do spożycia przez ludzi jest bardzo skomplikowany, a jednym z najważniejszych kryteriów jest ocena bezpieczeństwa substancji dodatkowej pod kątem zdrowia konsumenta. W Unii Europejskiej oceny tej dokonuje Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), a przed rokiem 2002 oceny takiej wykonywał Naukowy Komitet ds. Żywności. EFSA przy dokonywaniu oceny bezpieczeństwa substancji dodatkowych opiera się na wynikach najnowszych badań toksykologicznych, chemicznych i biologicznych. Akceptację uzyskują substancje, które zostały poddane wszechstronnym badaniom toksykologicznym, a ich wyniki nie budzą zastrzeżeń. W oparciu o wyniki badań ustanawia się poziomy stosowania określonej substancji dodatkowej oraz określa się akceptowalne, dzienne pobranie (ADI) substancji. Wartość ta oznacza ilość substancji (wyrażonej w mg/kg masy ciała człowieka/dzień), która może być pobrana przez człowieka ze wszystkich źródeł przez całe życie bez szkody dla zdrowia i życia człowieka. Zazwyczaj wartość dziennego pobrania jest ok. 100 krotnie niższa od ilości substancji, przy której nie obserwowano negatywnego wpływu na organizmy zwierząt doświadczalnych. Pobranie danej substancji dodatkowej z żywnością nie może przekraczać wartości ADI. W Unii Europejskiej na podstawie opinii EFSA, w ramach zarządzania ryzykiem, Komisja Europejska przy współudziale państw członkowskich, ustala maksymalne dopuszczalne poziomy dla poszczególnych substancji dodatkowych w środkach spożywczych. Następnie jest opracowywany i zatwierdzany odpowiedni akt prawny – aktualnie jest to ww. rozporządzenie nr 1333/2008 z późniejszymi zmianami. Ponadto należy zaznaczyć, że w produkcji żywności mogą być stosowane tylko takie dozwolone substancje dodatkowe, które spełniają wymagania rozporządzenia Komisji (UE) nr 231/2012 z dnia 9 marca 2012 r. ustanawiającego specyfikacje dla dodatków do żywności wymienionych w załącznikach II i III do rozporządzenia nr 1333/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 83, z 22.03.2012, str. 1, z późn. zm.). Należy zaznaczyć, że substancje dodatkowe dopuszczone do żywności (barwniki, substancje słodzące oraz substancje dodatkowe inne niż barwniki i substancje słodzące np. konserwanty, stabilizatory czy przeciwutleniacze), które były dopuszczone do żywności w Unii Europejskiej przed 20 stycznia 2009 r., są obecnie ponownie poddawane ocenie przez EFSA pod kątem ich bezpieczeństwa dla zdrowia konsumenta na podstawie przepisów rozporządzenia Komisji (UE) nr 257/2010 z dnia 25 marca 2010r. ustanawiającego program +48 22 34 53 300 inspektorat@sanepid.gov.pl gov.pl/gis ul. Targowa 65 03-729 Warszawa ponownej oceny dopuszczonych dodatków do żywności zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w sprawie dodatków do żywności (Dz. Urz. UE L 80 z 26.03.2010, str. 19). Wyniki ponownej oceny mogą być podstawą do ewentualnych zmian w przepisach dotyczących stosowania substancji dodatkowych do żywności, jeżeli będzie taka potrzeba ze względu na ochronę zdrowia konsumentów. Substancje słodzące dopuszczone do stosowania w żywności oraz warunki ich stosowania zostały określone w unijnym wykazie znajdującym się w załączniku II ww. rozporządzania nr 1333/2008. Wszystkie substancje przywołane w Pana wiadomości aktualnie znajdują się w ww. unijnym wykazie. Informacje dotyczące ww. ponownej oceny bezpieczeństwa przeprowadzanej przez EFSA w szczególności dotyczące substancji słodzących można śledzić na stronie internetowej EFSA pod tytułem „Sweeteners” lub za pomocą publicznego narzędzia Open EFSA. Wymaga podkreślenia, że przepisy prawne nie nakładają obowiązku stosowania substancji dodatkowych w produkcji żywności. W związku z tym to przedsiębiorca na zasadzie dobrowolności podejmuje decyzje o użyciu do produkcji żywności substancji dodatkowych, co powinno być uzasadnione określonym procesem technologicznym. Substancje dodatkowe stosowane zgodnie z obowiązującymi przepisami nie stanowią zagrożenia dla zdrowia konsumenta w świetle dostępnych wyników badań naukowych. Przy pełnej, zgodnej z przepisami, informacji podanej na opakowaniu, konsument może świadomie dokonywać wyboru przy zakupie środków spożywczych. Aby konsument miał pełną informację o kupowanej żywności w rozporządzeniu nr 1169/2011 zostały określone wymagania dotyczące znakowania żywności. Rozporządzenie to nakłada na podmioty wprowadzające żywność do obrotu (producentów / dystrybutorów / importerów) obowiązek wskazania na opakowaniu, w informacji na temat składu produktu, wszystkich substancji dodatkowych obecnych w produkcie, z podaniem ich nazwy lub numeru wg systemu oznaczeń Unii Europejskiej (np. sukrolaza lub E 955). Ponadto dla każdej substancji należy wskazać nazwę funkcji technologicznej jaką pełni ona w danym środku spożywczym, np. barwnik, regulator kwasowości, substancja słodząca. Niedopuszczalne jest produkowanie i wprowadzanie do obrotu żywności szkodliwej dla zdrowia i życia człowieka. Zgodnie z przepisami art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2023 r., poz. 1448) środki spożywcze niespełniające wymagań zdrowotnych nie mogą być wprowadzane do obrotu lub stosowane do produkcji innych środków spożywczych. Zgodnie z obowiązującymi +48 22 34 53 300 inspektorat@sanepid.gov.pl gov.pl/gis ul. Targowa 65 03-729 Warszawa przepisami prawnymi każde takie działanie miałoby charakter przestępstwa, za które w przepisach art. 96 tej ustawy przewidziane są sankcje karne, włączając karę pozbawienia wolności. Zgodnie z generalną zasadą, żywność znajdująca się w obrocie nie może być niebezpieczna dla zdrowia i życia człowieka, a odpowiedzialność za jej bezpieczeństwo ponosi przedsiębiorca. Wynika to z art. 14 i 17 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463). Obowiązujące wymagania, jakie środki spożywcze muszą spełniać są kontrolowane przez organy urzędowej kontroli żywności, w tym m.in. przez Państwową Inspekcję Sanitarną, zgodnie z ustawowymi kompetencjami. Państwowa Inspekcja Sanitarna w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego przeprowadza kontrole w zakładach prowadzących produkcję żywności pochodzenia roślinnego lub obrót żywnością. Kontrole takie są przeprowadzane wyrywkowo zgodnie z harmonogramem kontroli ustalanym corocznie. W przypadku stwierdzenia niezgodności z obowiązującymi przepisami organy PIS podejmują odpowiednie działania. Niezależnie od powyższego, w przypadku podejrzenia, że w obrocie znajduje się żywność nieodpowiedniej jakości, konsumenci mogą zgłosić ten fakt do terenowo właściwego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Na tej podstawie zostanie przeprowadzona urzędowa kontrola u danego sprzedawcy lub w zakładzie produkcyjnym. W przypadku potwierdzenia zarzutów podmiot poniesie odpowiedzialność karną lub pieniężną zgodnie z przepisami działu VIII ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Ponadto, jeżeli w trakcie kontroli zostanie stwierdzone, że żywność nie spełnia wymagań w zakresie bezpieczeństwa organy PIS mogą podjąć decyzję o wycofaniu jej z obrotu, a nawet zniszczeniu. 

Z wyrazami szacunku Katarzyna Poskoczym 

Dyrektor /dokument podpisany elektronicznie/