List w sprawie wychowania dzieci i młodziezy
DWEW-WWPB.493.605.2021.ARB
Sz. P.
Adam Fularz
adres e-mail: Adam na s. wieczorna.pl
Szanowny Panie,
odpowiadając na wiadomość elektroniczna w sprawie zachowań ryzykownych wśród dzieci, uprzejmie informuję.
Minister Edukacji i Nauki dbając o prawidłowy rozwój psychiczny i fizyczny dzieci i młodzieży, wprowadził zintegrowane podejście do działań wychowawczo-profilaktycznych, które dotyczą wszystkich typów szkół dla dzieci i młodzieży (poza szkołami dla dorosłych). W ustawie – Prawo oświatowe1 przepis art. 26 zobowiązuje szkoły i placówki oświatowe do diagnozowania problemów i rozpoznawania potrzeb występujących w całym środowisku szkolnym w celu udzielania pomocy i trafnego wsparcia. W ustawie Prawo oświatowe określono definicję wychowania, które ma wpływ na kształtowanie postaw prozdrowotnych uczniów i hierarchię konstruktywnego systemu wartości, a przede wszystkim dbałości o zdrowie ucznia i innych osób.
W procesie wychowania do wartości istotnego znaczenia nabiera ukierunkowanie ucznia na różne aspekty swojego życia, refleksji nad własnymi zachowaniami, postawami, celami, aspiracjami oraz nieuleganie presji ze strony rówieśników.
Zmiana w systemie oświaty, zainicjowana reformą edukacji m.in. wzmocniła wychowawczą funkcję szkoły poprzez szersze ujęcie w podstawie programowej zadań wychowawczo – profilaktycznych.
Minister Edukacji Narodowej wprowadził do przepisów oświatowych od roku szkolnego 2017/2018 obowiązek realizacji w każdej szkole oraz placówce połączonego programu wychowawczo-profilaktycznego2.
Program wychowawczo-profilaktyczny obejmuje:
1) treści i działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów oraz
2) treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców.
Program opracowuje się na podstawie analizy wyników corocznej diagnozy w zakresie występujących w środowisku szkolnym potrzeb rozwojowych uczniów, w tym czynników chroniących i czynników ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z używaniem nowych substancji psychoaktywnych.
Diagnozę przeprowadza dyrektor szkoły lub placówki albo upoważniony przez niego pracownik szkoły lub placówki.
Program wychowawczo-profilaktyczny uchwala rada rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną. Rodzice mają istotny wpływ na programy, projekty, przedsięwzięcia, inicjatywy także te realizowane we współpracy z organizacjami pozarządowymi m.in. w zakresie promocji zdrowia i bezpieczeństwa, w tym dotyczące uzależnienia od alkoholu, nikotyny oraz narkotyków.
Zatem, to środowisko szkolne decyduje o doborze działań wychowawczych
i profilaktycznych, adekwatnych do potrzeb i atrakcyjnych dla uczniów.
Tym samym szkoła nie tylko w czasie pandemii – ma obowiązek określić zadania
z zakresu profilaktyki zdrowotnej w programie wychowawczo-profilaktycznym.
Należy dodać, że zajęcia z wychowawcą są zajęciami obowiązkowymi dla uczniów wynikającymi z ramowego planu nauczania dla klas IV-VIII szkoły podstawowej i klas szkół ponadpodstawowych. Dyrektor szkoły ma obowiązek uwzględnić po 1 godzinie zajęć z wychowawcą w tygodniowym rozkładzie zajęć w ww. klasach szkoły podstawowej i we wszystkich klasach szkół ponadpodstawowych.
Zgodnie z § 4 ust.1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół3 dyrektor szkoły, uwzględniając ramowy plan nauczania, ustala dla poszczególnych klas
i oddziałów tygodniowy rozkład, m.in:
1) obowiązkowych zajęć edukacyjnych;
2) zajęć z wychowawcą.
Nowelizacja ww. rozporządzenia wprowadziła od roku szkolnego 2020/2021 obowiązek realizacji na zajęciach z wychowawcą w szkołach podstawowych
i ponadpodstawowych zagadnień dotyczących istotnych problemów społecznych (zdrowotnych, prawnych, finansowych, klimatycznych i ochrony środowiska).
Podstawa programowa wskazuje obowiązkowe cele kształcenia i treści nauczania, umiejętności uczniów, a także zadania wychowawczo-profilaktyczne szkoły dostosowane odpowiednio do etapów edukacyjnych i typów szkół4.
Treści podstawy programowej5 stanowią, że zadaniem szkoły jest kształtowanie postaw prozdrowotnych uczniów, w tym wdrożenie ich do zachowań higienicznych, bezpiecznych dla zdrowia własnego i innych osób, umocnienie świadomości korzyści płynących z aktywności fizycznej oraz stosowania profilaktyki, ponadto rozwijanie wiedzy z zakresu prawidłowego odżywiania się. Zadania te szkoła realizuje zgodnie z podstawą programową.
Edukacja zdrowotna jest jednym z priorytetowych obszarów nauczania, mocno zaznaczonym w podstawie programowej i obowiązkowo realizowanym
na każdym etapie edukacyjnym.
Treści nauczania z zakresu edukacji zdrowotnej ujęte w podstawie programowej są dostosowane do wieku, możliwości i potrzeb edukacyjnych uczniów. Znajdują się one w różnych obszarach edukacyjnych i przedmiotach, do których należą: emocjonalny obszar rozwoju dziecka, społeczny obszar rozwoju dziecka, fizyczny obszar rozwoju dziecka (wychowanie przedszkolne), wychowanie fizyczne, przyroda, biologia, chemia, edukacja dla bezpieczeństwa, wychowanie do życia w rodzinie.
Zgodnie z przepisami prawa oświatowego zadaniem szkoły jest wspomaganie wychowawczej roli rodziny. Statut szkoły określa organizację i formy współdziałania szkoły z rodzicami w zakresie nauczania, wychowania, opieki
i profilaktyki6 oraz organizację szkoły i zasady bezpieczeństwa7.
Ponadto, rada rodziców (która reprezentuje rodziców uczniów) może, zgodnie
z art. 84 ust. 1 ustawy8, występować do dyrektora i innych organów szkoły, organu prowadzącego szkołę oraz organu sprawującego nadzór pedagogiczny, z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły.
Uczniom oraz ich rodzicom system oświaty zapewnia pomoc psychologiczno-pedagogiczną, zarówno w trakcie bieżącej pracy z uczniem, jak i zajęć specjalistycznych, w tym m.in. korekcyjno-kompensacyjnych, rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne. Natomiast rodzicom udzielane jest wsparcie w formie porad, konsultacji, warsztatów i szkoleń9. Dyrektor szkoły, organizując pomoc psychologiczno-pedagogiczną, współpracuje w tym zakresie z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, rodzicami uczniów, placówkami doskonalenia nauczycieli, innymi przedszkolami, szkołami i placówkami, a także organizacjami pozarządowymi oraz instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży. Korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej
w publicznej szkole i placówce jest dobrowolne i nieodpłatne.
Ponadto, Ministerstwo Edukacji i Nauki przygotowało dokument pn. Bezpieczna szkoła. Zagrożenia i zalecane działania profilaktyczne w zakresie bezpieczeństwa fizycznego i cyfrowego uczniów10, który został udostępniony
na stronie internetowej do bezpłatnego pobrania. To kompendium wiedzy dla ucznia, nauczyciela i rodzica na temat rozpoznawania sytuacji zagrożeń, sposobów reagowania na sytuacje trudne, zasad postępowania, a dla dyrektora także o aktualnych przepisach prawa.
Poradnik składa się z 3 części poświęconych różnym aspektom bezpieczeństwa. W dokumencie znalazł się rozdział poświęcony substancjom psychoaktywnym oraz procedurą postępowania w przypadku znalezienia w szkole substancji psychoaktywnych.
Profilaktyka narkomanii w szkołach i placówkach oświatowych została uregulowana rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w porozumieniu
z Ministrem Zdrowia w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach
i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii11 .
W 2018 roku Minister Edukacji Narodowej dokonał nowelizacji przepisów rozporządzenia. Zostało ono uzupełnione o regulacje podkreślające konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na zagrożenia związane z używaniem nowych substancji psychoaktywnych i środków zastępczych. Ważną rolę przypisano Policji i państwowym wojewódzkim i państwowym powiatowym inspektorom sanitarnym, jako ważnym partnerom szkoły w działaniach profilaktycznych, szczególnie w kwestii środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych.
Szkoły i placówki mają obowiązek prowadzić systematyczną działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i profilaktyczną wśród uczniów
i wychowanków, ich rodziców lub opiekunów oraz nauczycieli, wychowawców
i innych pracowników szkoły i placówki w celu przeciwdziałania narkomanii.
Ministerstwo Edukacji i Nauki dąży do zwiększania jakości i skuteczności profilaktyki szkolnej w zakresie przeciwdziałania narkomanii. Profilaktyka uzależnień w szkołach i placówkach oświatowych w roku szkolnym 2019/2020 była jednym z kierunków polityki oświatowej państwa i obecnie nadal jest stałym zadaniem szkół i placówek. Oczekiwanym celem tych działań jest, aby jak najmniej młodzieży podejmowało próby używania substancji psychoaktywnych, a okolice szkoły i jej teren był bezpieczny i wolny od takich zjawisk jak nakłanianie małoletnich do zakupu i użycia narkotyków. Skuteczna profilaktyka narkomanii w szkole w dużej mierze zależy od współpracy międzyresortowej. Z inicjatywy Ministra Edukacji Narodowej 15 stycznia 2020 r. zostało zawarte Porozumienie o współpracy w tworzeniu spójnej polityki profilaktyki narkomanii wśród dzieci i młodzieży z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Komendantem Głównym Policji i Głównym Inspektorem Sanitarnym. W Porozumieniu strony zobowiązały się do wzmocnienia skuteczności współpracy oraz wsparcia szkół i placówek oświatowych w realizacji przeciwdziałania narkomanii. Sygnatariusze Porozumienia przygotowali materiał informacyjno-edukacyjny do wykorzystania przez szkoły i placówki w działalności wychowawczo-profilaktycznej. Materiał obejmuje:
1) Wytyczne Ministra Edukacji Narodowej dla szkół i placówek oświatowych do współpracy z Policją i Państwową Inspekcją Sanitarną, jako ważnych partnerów w profilaktyce narkomanii;
2) Informację na temat rekomendowanych programów promocji zdrowia
i profilaktyki, przygotowaną na podstawie opracowania „System rekomendacji programów profilaktycznych";
3) Harmonogram działań w 2020 r. do realizacji Porozumienia o współpracy w tworzeniu spójnej polityki profilaktyki narkomanii wśród dzieci i młodzieży.
Materiały stanowią pomoc dla dyrektorów szkół i placówek w realizowaniu skutecznych działań z profilaktyki narkomanii i przedstawiają zakres możliwego wsparcia ze strony sygnatariuszy Porozumienia. W ramach synergii działań Główny Inspektor Sanitarny i Komendant Główny Policji wystosowali pisma
do podległych jednostek o Porozumieniu. Dodatkowo Wojewódzkie Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne powołały koordynatorów odpowiedzialnych
za organizację współpracy ze szkołami w zakresie edukacji zdrowotnej. Ministerstwo Edukacji Narodowej w zakresie profilaktyki uzależnień behawioralnych współpracuje z Krajowym Biurem do spraw Przeciwdziałania Narkomanii. Zakres współpracy obejmuje przygotowywanie założeń merytorycznych zadań skierowanych dla środowiska szkoły lub placówki. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii zleciło m.in. realizację zadań publicznych dla oświaty dotyczących:
1) opracowania ogólnopolskiego programu edukacyjnego w zakresie
e-uzależnień i/lub hazardu adresowanego do dzieci i młodzieży oraz ich rodziców, który jest upowszechniany w szkołach i placówkach;
2) przeprowadzenia badań epidemiologicznych na reprezentatywnej próbie uczniów, rodziców i nauczycieli rozpoznających problem nadużywania mediów elektronicznych oraz problem e-uzależnień wśród dzieci i młodzieży;
3) dokonanie przeglądu i analizy badań z zakresu problematyki e-uzależnień oraz określenie wniosków i rekomendacji z nich wynikających w zakresie profilaktyki e-uzależnień.
Wytyczne zostały przygotowane w 2019 r. przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Główny Inspektorat Sanitarny, Komendę Główną Policji, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii oraz Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Przepisy prawa oświatowego zobowiązują nauczycieli do indywidualizowania12 pracy z każdym uczniem, odpowiednio do indywidualnych potrzeb i możliwości edukacyjnych, rozwojowych oraz psychofizycznych.
Przedstawiciele Ministerstwa Edukacji i Nauki, Ośrodka Rozwoju Edukacji wraz z partnerami z Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Instytutu Psychiatrii
i Neurologii, uczestniczą w pracach Zespołu ds. rekomendacji dokonując oceny programów z obszarów promocji zdrowia psychicznego, profilaktyki uzależnień (profilaktyki narkomanii, profilaktyki problemów alkoholowych) oraz programów profilaktyki innych zachowań problemowych (ryzykownych) dzieci i młodzieży.
Programy są badane pod kątem spełnienia standardów - szczegółowych wymagań odnoszących się do jakości programu jako całości, a także poszczególnych etapów jego realizacji, tj. etapu diagnozy i oceny potrzeb, wyboru grupy docelowej, planowania celów i sposobów ich realizacji, zapewnienia jakości realizacji oraz monitorowania i oceny efektów programu
w trakcie ewaluacji.
Z poważaniem
1 Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 1082).
2 Art. 26 ustawy Prawo oświatowe.
3 Dz.U. z 2019 r. poz. 639, z późn. zm.
4 Art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082).
5 Podstawa programowa definiuje obowiązkowe zestawy celów kształcenia i treści nauczania,
w tym umiejętności, opisane w formie ogólnych i szczegółowych wymagań dotyczących wiedzy
i umiejętności, które powinien posiadać uczeń po zakończeniu określonego etapu edukacyjnego
(Art. 4 pkt 24 ustawy Prawo oświatowe - Dz. U. z 2021 r. poz. 1082 t. j.).
6 Art. 98 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082).
7 Art. 98 ust 1 pkt 4-7ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r.- Prawo oświatowe.
8 Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe.
9 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 532z późn. zm.) oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2020 r. poz. 1280).
10 Opublikowany w 2017 r. i dwukrotnie aktualizowany.
11 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2018 r. poz. 214).
12 Art. 44c ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2020 r. poz. 1327, z późn. zm.).
Komentarze
Prześlij komentarz
Muszę teraz sprawdzić ten komentarz pod względem spamu. Redakcja.