Pytanie redakcji o "Latarnik Wyborczy", który nie działa
Wyjaśnienie:
W przypadkach podobnych do epidemii koronawirusa należy wprowadzać stan nadzwyczajny.
Konstytucja RP dopuszcza możliwość wprowadzenia trzech stanów nadzwyczajnych: wojennego, wyjątkowego i stanu klęski żywiołowej. Stan wyjątkowy wprowadza się m.in. jeżeli zagrożone jest bezpieczeństwo obywateli lub porządek publiczny, a stan klęski żywiołowej - w celu zapobieżenia i usunięcia skutków katastrof naturalnych.
W czasie stanów nadzwyczajnych:
- prawa i wolności obywatelskie mogą podlegać szerszym ograniczeniom niż zazwyczaj,
- nie wolno zmieniać Konstytucji, ordynacji wyborczych oraz ustaw o wyborze Prezydenta i o stanach nadzwyczajnych,
- w czasie ich trwania oraz w ciągu 90 dni po ich zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu ani przeprowadzane wybory lub referendum ogólnokrajowe
Wyjaśnienie:
Szkoły powinny mieć większą swobodę w doborze treści poruszanych w programie nauczania.
Obecnie podstawa programowa dla szkół i przedszkoli określana jest centralnie przez Ministra Edukacji Narodowej. Minister decyduje też o liczbie godzin poświęcanych w szkołach na poszczególne przedmioty.
Alternatywą dla tego rozwiązania jest zwiększenie autonomii szkół w tym zakresie, tak aby MEN ustalał tylko część treści, a szkoły mogły program uzupełniać zgodnie z preferencjami rodziców, uczniów i nauczycieli.
Wyjaśnienie:
Priorytetem polityki kulturalnej państwa powinno być wzmacnianie tożsamości narodowej.
Polityka kulturalna to całość działań państwa w sferze kultury i sztuki.
Wzmacnianie tożsamości narodowej to jeden z możliwych priorytetów polityki kulturalnej. Innymi priorytetami mogą być np.: rozwój twórczości i wspieranie wolności artystycznej, zwiększenie uczestnictwa obywateli w kulturze, ochrona dziedzictwa kulturowego, rozwój przemysłu kulturalnego, promowanie różnorodności kulturowej.
Wyjaśnienie:
Media publiczne powinny być dofinansowywane z budżetu państwa.
Media publiczne, oprócz wpływów z reklam, finansowane są z abonamentu pobieranego od słuchaczy i widzów posiadających odbiorniki radiowe i telewizyjne. Prognozowane wpływy z opłat abonamentowych na 2020 r. to 650 mln zł.
Mediom publicznym mogą być jednak dodatkowo przekazywane środki z budżetu państwa. W 2020 r. z budżetu przeznaczono na to 1,95 mld złotych.
Wyjaśnienie:
Aborcja powinna być legalna w szerszym katalogu przypadków niż obecnie.
Obecnie aborcja w Polsce jest legalna wyłącznie, gdy:
- ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety;
- istnieje duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu
- zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego.
Od wielu lat różne środowiska obywatelskie i polityczne zabiegają o zmiany obowiązujących zasad, np. przez wprowadzenie:
- legalnej aborcji na żądanie kobiety do 12 tygodnia ciąży,
- zakazu przeprowadzania aborcji ze względu na ciężkie i nieodwracalne upośledzenie płodu lub
- całkowitego zakazu przerywania ciąży.
Wyjaśnienie:
Małżeństwo powinno być zastrzeżone dla związków kobiety i mężczyzny.
Polskie prawo rodzinne pozwala zawrzeć małżeństwo jedynie mężczyźnie i kobiecie. Zgodnie zaś z Konstytucją, małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką państwa.
Sformułowanie to jest różnie interpretowane - większość konstytucjonalistów stoi na stanowisku, że Konstytucja zastrzega małżeństwo dla związków kobiety i mężczyzny, są jednak również tacy, którzy uważają, że z przepisów Konstytucji wynika jedynie szczególna ochrona mieszanych małżeństw, nie zabraniają one natomiast zawierania małżeństw przez pary jednopłciowe.
Wyjaśnienie:
Wpływ hierarchów kościelnych na życie publiczne powinien być mniejszy.
Obecnie wielu hierarchów Kościoła Katolickiego aktywnie uczestniczy w życiu publicznym, m.in. wypowiadając się w dyskusjach dotyczących spraw publicznych, czy biorąc udział w uroczystościach państwowych.
Zwolennicy tego stwierdzenia uważają, że ograniczenie wpływu hierarchów kościelnych na życie publiczne jest konieczne, aby zapewnić rozdział Kościoła od państwa.
Jego przeciwnicy stoją jednak na stanowisku, że włączanie przedstawicieli Kościoła do życia publicznego, m.in. przez zapraszanie ich na uroczystości państwowe, jest uzasadnione powiązaniem historii Polski z tradycją chrześcijańską oraz tym, że większość Polek i Polaków to katolicy.
Wyjaśnienie:
Należy ułatwić dostęp do broni palnej.
Obecnie posiadanie broni palnej wymaga uzyskania zezwolenia.
Zezwolenie jest wydawane po przeprowadzeniu badań lekarskich i psychologicznych, aby je uzyskać trzeba też przedstawić ważną przyczynę posiadania broni.
W zależności od celu posiadania broni, można uzyskać zezwolenie tylko na jej określone, wskazane w ustawie rodzaje
Wyjaśnienie:
Polska powinna odejść od wydobycia węgla do 2035 r.
W 2019 roku łączny udział węgla kamiennego i brunatnego w produkcji energii elektrycznej w Polsce wynosił 73,6%. W tym samym roku w polskich kopalniach wydobyto ok. 112 mln ton węgla oraz zaimportowano 16,7 mln ton węgla z zagranicy. Na koniec 2019 r. zapasy niewykorzystanego węgla w kopalniach i elektrowniach wynosiły ok. 13,5 mln ton.
Przeciwnicy tego stwierdzenia zwracają uwagę, że wydobywanie węgla zwiększa naszą niezależność gospodarczą oraz pozwala na utrzymanie zatrudnienia w górnictwie i opartej na węglu energetyce.
Jego zwolennicy podkreślają jednak, że wydobycie węgla oraz produkcja z niego energii przyczynia się do kryzysu klimatycznego. Postulują więc transformację energetyczną w kierunku energii odnawialnej lub jądrowej.
Wyjaśnienie:
W Polsce należy zbudować elektrownię atomową.
Kilka lat temu powrócono do planu do budowy elektrowni atomowej w Polsce. Według planów rządu, pierwszy blok elektrowni ma być uruchomiony w 2033 r., a do 2043 roku mają działać dwie elektrownie atomowe z sześcioma blokami. Budowa pierwszej elektrowni ma kosztować od 40 do 70 mld złotych.
Zwolennicy tego stwierdzenia zwracają uwagę na stabilność wytwarzania energii atomowej oraz brak produkowania przez elektrownie atomowe gazów cieplarnianych.
Przeciwnicy tego stwierdzenia wskazują jednak na wysokie koszty i długi czas budowy elektrowni, wytwarzanie gazów cieplarnianych podczas wydobycia uranu, problemy ze składowaniem odpadów jądrowych oraz kwestie bezpieczeństwa (w wypadku awarii).
Wyjaśnienie:
Hodowla zwierząt na futra powinna pozostać dozwolona.
Hodowla zwierząt na futra w Polsce jest dozwolona, podlega jednak pewnym ograniczeniom związanym z warunkami utrzymywania zwierząt, czy ochroną środowiska. Obecnie w Polsce działa około 700 ferm futerkowych, zatrudniających około 4 tys. pracowników.
Dotychczas 13 krajów w Europie, z przyczyn związanych z ochroną środowiska i dobrostanem zwierząt, całkowicie zakazało hodowli futerkowych, a kilka wprowadziło częściowe zakazy lub rygorystyczne ograniczenia dotyczące warunków hodowli.
Wyjaśnienie:
Polska powinna wprowadzić podatek od cyfrowych gigantów (dużych międzynarodowych firm prowadzących w Internecie działalność skierowaną do polskich użytkowników).
Obecnie międzynarodowe firmy prowadzące w Internecie działalność skierowaną do polskich użytkowników nie płacą podatku dochodowego w Polsce, ale w kraju, gdzie mają siedzibę.
Niektóre państwa Unii Europejskiej dążą jednak do opodatkowania przychodów, które firmy te uzyskują na ich terytorium. Podobna propozycja pojawiła się również w zeszłym roku w Polsce, ale nie została dotychczas zrealizowana.
Przeciwnikiem wprowadzania takiego rozwiązania przez inne państwa są jednak USA, ponieważ większość z "cyfrowych gigantów" to firmy amerykańskie.
Wyjaśnienie:
Należy podwyższyć podatki dla najlepiej zarabiających osób.
Z pewnymi wyjątkami, podatek dochodowy od osób fizycznych jest w Polsce progresywny, tzn. osoby zarabiające więcej (powyżej 85,5 tys. zł rocznie) płacą wyższy podatek - 32%.
Zarobki nieprzekraczające tej kwoty opodatkowane są stawką 17%. Zarobki powyżej 1 mln złotych są ponadto opodatkowane daniną solidarnościową, wynoszącą dodatkowe 4% tej nadwyżki.
Do roku 2009 w Polsce istniał też trzeci próg dochodowy - opodatkowany stawką 44% podatku.
Wyjaśnienie:
Osoby, które zaciągnęły kredyty we frankach szwajcarskich, powinny mieć ustawową możliwość ich przewalutowania po kosztach zbliżonych do tych z dnia zaciągnięcia kredytu.
Przewalutowanie kredytu to zmiana waluty, w której jest on spłacany.
Ze względu na zwiększenie wartości franka szwajcarskiego, osoby, które zaciągnęły kredyt w tej walucie znalazły się w bardzo trudnej sytuacji, gdyż znacznie zwiększyła się wartość ich kredytu.
Możliwość przewalutowania kredytu oznaczałaby więc dla nich prawo zamiany go na kredyt złotówkowy po kursie, który obowiązywał w dniu zaciągnięcia kredytu, czyli znacznie korzystniejszym niż obecnie. Obecnie przepisy nie przewidują jednak takiej możliwości.
Wyjaśnienie:
Kompetencje Prezydenta w zakresie polityki obronnej powinny zostać zwiększone kosztem uprawnień rządu.
Zgodnie z Konstytucją, Prezydent jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych, jednak w czasie pokoju swoje zwierzchnictwo sprawuje za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej.
Jako zwierzchnik Sił Zbrojnych Prezydent m.in. określa główne kierunki rozwoju Sił Zbrojnych, zatwierdza narodowe plany użycia Sił Zbrojnych do obrony państwa oraz organizację i zasady funkcjonowania wojennego systemu dowodzenia nimi, nadaje też stopnie wojskowe generała, admirała i podporucznika.
Wszystkie te kompetencje Prezydent wykonuje jednak tylko na wniosek Ministra Obrony Narodowej - nie może tych działań podjąć samodzielnie.
Wyjaśnienie:
Należy wzmocnić niezależność władzy sądowniczej od parlamentu i rządu.
Zasada trójpodziału władzy oznacza, że władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza są oddzielone od siebie i sprawowane przez niezależne organy, które wzajemnie się kontrolują i równoważą. W Polsce władza sądownicza sprawowana jest przez sądy i trybunały, które m.in. oceniają, czy działania podejmowane przez przedstawicieli władzy ustawodawczej i wykonawczej są zgodne z prawem. Z drugiej strony władza ustawodawcza stanowi prawo dotyczące władzy sądowniczej, dzięki czemu ich uprawnienia się równoważą.
Zwolennicy tego stwierdzenia uważają, że w ostatnich latach rząd i parlament próbują podporządkować sobie władzę sądowniczą w sposób sprzeczny z Konstytucją RP.
Przeciwnicy tego stwierdzenia stoją jednak na stanowisku, że podejmowane działania przywracają równowagę trzech władz i kończą okres specjalnego traktowania władzy sądowniczej.
Wyjaśnienie:
Należy poszerzyć zakres kompetencji samorządów terytorialnych.
W skład samorządu terytorialnego wchodzą: samorząd gminny, powiatowy i wojewódzki.
Zwolennicy tego stwierdzenia zwracają uwagę, że przyznanie samorządom dodatkowych zadań pozwoliłoby podejmować je bliżej obywateli, co zwiększyłoby ich efektywność oraz dostosowałoby je do lokalnych warunków i potrzeb mieszkańców.
Przeciwnicy tego stwierdzenia uważają jednak, że koncentrowanie kompetencji na poziomie centralnym ułatwia realizację ogólnokrajowych reform i sprzyja ich spójności.
Wyjaśnienie:
Zamiast udzielać dopłat na wynajem mieszkań budowanych przez prywatne firmy, państwo powinno finansować budowanie mieszkań komunalnych.
Od 1 stycznia 2019 r. w ramach programu Mieszkanie na Start najemcy lokali mieszkalnych mogą otrzymywać dopłaty do czynszu, jeżeli spełniają określone warunki finansowe.
Aby uzyskać dopłatę, konieczne jest wynajęcie mieszkania w inwestycji wybudowanej przez przedsiębiorców biorących udział w programie.
Alternatywą dla tego rozwiązania jest przeznaczanie większych środków na budowanie mieszkań komunalnych.
Wyjaśnienie:
Należy wprowadzić możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę dla osób, które przepracowały większą liczbę lat, niezależnie od ich wieku.
Obecnie, aby przejść na emeryturę, konieczne jest osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn.
Możliwy jest jednak również system, który dopuszcza przejście na emeryturę niezależnie od wieku, o ile przepracowało się odpowiednią liczbę lat - np. 35 lat w przypadku kobiet i 40 lat w przypadku mężczyzn.
Wyjaśnienie:
Pensja minimalna powinna zostać znacznie podwyższona.
Pensja minimalna jest uzgadniania corocznie w Radzie Dialogu Społecznego, złożonej z przedstawicieli rządu, pracowników i pracodawców.
W 2020 r. minimalne wynagrodzenie miesięczne wynosi 2600 zł brutto, a minimalna stawka godzinowa 17 zł brutto. W 2019 r. wynosiły one odpowiednio 2250 zł brutto i 14,70 zł brutto.
Wyjaśnienie:
Pacjent w publicznej placówce opieki zdrowotnej powinien mieć możliwość dopłacenia do wyższego standardu świadczeń medycznych.
Osoby objęte ubezpieczeniem zdrowotnym mogą bezpłatnie korzystać ze świadczeń medycznych uwzględnionych w koszyku świadczeń gwarantowanych. Pakiet ten nie obejmuje jednak wykorzystania wielu nowoczesnych technologii medycznych. Według obecnego prawa pacjent może albo skorzystać z gwarantowanego świadczenia, albo pokryć cały koszt świadczenia spoza koszyka (nie może dopłacić różnicy kosztów obu świadczeń).
Zwolennicy tego stwierdzenia wskazują, że obecne zasady w dużym stopniu ograniczają dostęp pacjentów do nowoczesnych technologii medycznych i ich prawo do wyboru sposobu leczenia.
Przeciwnicy tego stwierdzenia podkreślają jednak, że pacjenci korzystający z bezpłatnej opieki medycznej powinni mieć dostęp do świadczeń jednakowej jakości, a pacjenci decydujący się na zabieg całkowicie refundowany przez NFZ nie mogą być traktowani gorzej niż pacjenci wnoszący dodatkowe opłaty.
Wyjaśnienie:
Unia Europejska powinna mieć mniejszy wpływ na polską politykę wewnętrzną.
Większość spraw wewnętrznych państw członkowskich (np. prawodawstwo, administracja publiczna, porządek publiczny, sądownictwo, oświata, ochrona zdrowia i polityka społeczna) pozostaje poza sferą bezpośredniego wpływu Unii Europejskiej.
Zgodnie z Traktatami UE nie posiada mocy podejmowania wiążących decyzji w tych sprawach, dysponuje jednak pewnymi narzędziami wpływania na państwa członkowskie w tych obszarach.
Wyjaśnienie:
USA powinny być głównym partnerem zagranicznym Polski.
W ramach prowadzenia polityki zagranicznej, zarówno gospodarczej, jak i obronnej, Polska współpracuje z różnymi państwami.
W związku z rozbieżnością interesów partnerów zagranicznych Polski, często trudne jest utrzymywanie tak samo bliskich relacji z wieloma partnerami zagranicznymi (np. z USA i UE).
Jako inne państwa, które mogłyby być alternatywnym partnerem zagranicznym Polski wskazuje się m.in. inne kraje członkowskie UE, Ukrainę, Rosję lub Chiny.
Wyjaśnienie:
Wydatki na obronność powinny zostać zwiększone.
W 2018 r. Polska wydała na obronność około 47 mld zł, co stanowiło 2% PKB. W 2019 r. założono, że wydatki Ministerstwa Obrony Narodowej wyniosą około 44 mld zł, a w 2020 r. około 49 mld zł.
Tymczasem zgodnie z zaleceniami NATO, roczne wydatki państw członkowskich na obronność powinny stanowić co najmniej 2% PKB.
Wyjaśnienie:
Polska powinna przyjmować większą liczbę imigrantów zarobkowych z innych krajów.
Imigrant zarobkowy to osoba, która opuszcza kraj swojego pochodzenia, aby podjąć pracę w innym kraju i w ten sposób poprawić swoje warunki życiowe.
Skala imigracja zarobkowej do Polski dynamicznie rośnie. Na początku 2018 roku w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) zarejestrowanych było 434 000 pracujących obcokrajowców, a w połowie 2019 roku było to już 628 000 osób.
Według pracodawców napływ siły roboczej z zagranicy jest niezbędny dla rozwoju gospodarki, jednak część społeczeństwa patrzy na ten proces z dużą nieufnością.
Uwaga
W przypadku dużej liczby pytań
udzielono odpowiedzi "nie mam zdania".
Zachęcamy do powrotu do listy pytań, zapoznania się z wyjaśnieniami dotyczącymi każdego ze stwierdzeń, a następnie wyrażenia swojego zdania.
Przełoży się to na końcową jakość wyniku testu.
- Pobierz link
- Inne aplikacje
Komentarze
Prześlij komentarz
Muszę teraz sprawdzić ten komentarz pod względem spamu. Redakcja.